Bewegen heeft een enorme invloed op onze gezondheid. Toch beweegt 56% van de Nederlanders onvoldoende, wat jaarlijks bijna 6.000 sterfgevallen veroorzaakt en leidt tot €2,7 miljard aan vermijdbare zorgkosten (Nederlandse Sportraad, 2024). Regelmatig sporten draagt niet alleen bij aan een betere fysieke en mentale gezondheid, maar ook aan economisch welzijn. Maar hoe precies? In deze blog duiken we in de impact van sport op onze gezondheid.
De fysieke gezondheidsvoordelen van sporten: sterker, fitter, gezonder
Sporten verbetert de conditie, vergroot de spierkracht en verlaagt risico’s op welvaartsziektes, zoals hard- en vaatziekten, obesitas en osteoporose. Het verkleint de kans op vroegtijdig overlijden en heeft een positief effect op mensen met een chronische aandoening. Ook slapen mensen die sporten beter dan mensen die dat niet doen (NOC*NSF).
Deze positieve effecten worden bereikt doordat bij bewegen allerlei lichamelijke processen optreden (VU Amsterdam). Zo helpt beweging om ontstekingsreacties in het lichaam te verminderen en het immuunsysteem in balans te brengen; helpt bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel en vetverbranding, dat laatste komt weer doordat de bewegen de productie van mitochondriën bevordert.
Ook leidt sporten tot het opbouwen en behoud van spieren en botten. De verbeterde doorbloeding die ontstaat door sporten, verbetert de hersenfunctie en stimuleert ontgifting. Tot slot is sporten goed voor de gewrichten, want sporten ververst het gewrichtsvocht en de bij sporten actieve spieren reguleren de lichaamstemperatuur en dragen bij aan een gezonde schildklier.
Mentale gezondheid
Mentale gezondheid bestaat uit vier componenten (Van Bon-Martens et al., 2022):
- Persoonlijk: de wijze waarop iemand zichzelf ziet en met zichzelf omgaat.
- Sociaal: de wijze waarop iemand in relatie staat tot anderen.
- Perceptief: de wijze waarop mentale gezondheid wordt geïnterpreteerd en hoe hieraan persoonlijk en in de maatschappij betekenis wordt gegeven.
- Functioneel: de wijze waarop iemand zich gedraagt en functioneert in het dagelijks leven.
Sportdeelname beïnvloedt al deze vier componenten positief. Hoewel bewegen, zoals tuinieren, stofzuigen en wandelen, al positieve effecten heeft op de mentale gezondheid (Nederlandse Sportraad, 2024), heeft sporten een nog sterker positief effect. Volgens Eather et al. (2023) neemt het positieve effect van sporten nog meer toe als de intensiteit van het sporten en de frequentie van deelname toeneemt.
Sport en mentale gezondheid: waarom je gelukkig wordt van bewegen
Sporten, en specifiek teamsporten, dragen bij aan de verbondenheid, geven sociale steun en bieden kans op peer-bonding. Er is in meerdere studies een verband aangetoond tussen het beoefenen van teamsporten en een betere mentale gezondheid en minder psychische klachten. De effecten blijven zelfs als men stopt met sporten: er zijn aanwijzingen dat deelnemen aan teamsporten in de jeugd bijdraagt aan een betere mentale gezondheid op latere leeftijd (Eather et al., 2023). Een verklaring hiervoor is de toename van sociaal en cultureel kapitaal door sporten op jeugdige leeftijd (Vermeulen & Verweel, 2012).
Sporten, en dan met name in teamverband, vergroot de gezondheidsbeleving, vermindert neerslachtige gevoelens en gevoelens van eenzaamheid. Het vergroot tegelijkertijd het zelfvertrouwen en bevordert sociaal contact. Langs deze vijf mechanismen draagt sport bij aan het vergroten van de mentale gezondheid en het algehele welzijn van een individu. Onderzoek laat zien dat er al een positief effect optreedt bij 1 uur sporten per week (Schoemaker & De Boer, 2024). Hetzelfde onderzoek toont aan dat meer sporten meer welzijn oplevert. Volgens Frey &Gullo (2021) is het effect op de mentale gezondheid en algeheel welzijn nog groter voor mensen met een slechte gezondheid. Hierbij gaat het niet om het verbeteren van de gezondheid door sporten, maar het verbeteren van het welzijn door één uur sporten.
Conclusie
Sport is veel meer dan alleen een manier om fit te blijven: het heeft een blijvende impact op zowel lichaam als geest. Zelfs met één uur per week sporten verbeter je je welzijn. Door sport toegankelijker te maken, kunnen we niet alleen gezondheidswinst boeken, maar ook bijdragen aan een gelukkiger en veerkrachtiger samenleving.
Adviezen
Allereerst dienen overheden op alle niveaus te beseffen dat meer bewegen niet enkel de eigen verantwoordelijkheid is, maar dat de overheid hier ook een taak in heeft (Nederlandse Sportraad, 2024). Deze taak kunnen ze uitvoeren door meer aandacht te schenken aan preventie. Dit kan door bijvoorbeeld de belangrijkste leefomgevingen in te richten gericht op beweging. De belangrijkste leefomgevingen zijn kinderopvang, onderwijs, werk, zorg en de woon- en leefomgeving (Nederlandse Sportraad, 2024).
Het niet beschikbaar zijn van faciliteiten en te hoge kosten van de sportspullen zijn voor jongeren van 12-18 jaar redenen om niet te sporten (Kulik & Koedijker, 2024). Overheden kunnen sportverenigingen ondersteunen door te investeren in faciliteiten en betaalbare sportmogelijkheden. Daarnaast helpt het om trainers en vrijwilligers te ondersteunen en beleid te ontwikkelen dat jongeren motiveert om te blijven sporten. Door sportinfrastructuur te verbeteren, kunnen gemeenten bijdragen aan gelijke kansen in gezondheid en welzijn.
Meer lezen
Leidt financiële armoede tot beweegarmoede?
foto van pixabay.