De laatste jaren is er steeds meer aandacht gekomen voor brede welvaart. Niet langer kijken we enkel naar de materiële welvaart, welzijn wordt in toenemende mate als belangrijk beschouwd. Brede welvaart gaat over ‘alles wat mensen van waarde vinden’ (PBL). Hierbij kan gedacht worden aan zaken als milieu, veiligheid, onderwijs, sociale cohesie, gezondheid en persoonlijke ontwikkeling (PBL). In de Regionale Monitor Brede Welvaart is niet alleen aandacht voor de kwaliteit van leven ‘hier en nu’, ook de effecten van onze levenswijze op mensen ‘elders’ (buiten de regio) en ‘later’ (toekomstige generaties) worden meegenomen (PBL).
De regionale monitor brede welvaart onderscheidt acht thema’s als het gaat om het ‘hier en nu’. Deze acht zijn: subjectief welzijn; materiële welvaart welzijn; arbeid en inkomen; gezondheid; samenleving; wonen; veiligheid en milieu. Sporten draagt aan zes van deze acht thema’s in positieve zin bij (Van der Pal et al., 2022). Hieronder worden deze zes thema’s en de bijdrage die sport daaraan levert besproken.
Welzijn
Uit de literatuurstudie van Van der Pal et al. (2022) blijkt dat sporten positief bijdraagt aan het welzijn van mensen. Mensen zijn meer tevreden en gelukkig met hun leven als zij sporten. Hierbij is er sprake van een wisselwerking: mensen die sporten zijn meer tevreden en gelukkig, en andersom mensen die tevreden en gelukkig zijn sporten meer.
Materiële welvaart
Mensen met weinig financiële middelen sporten minder dan mensen met een hoger inkomen. Dit geldt niet alleen voor volwassenen, maar ook voor kinderen (Van den Dool, 2022). Voor kinderen blijkt het inkomen van ouders bepalend in hun mate van beweging. Regelingen van gemeenten om de sportdeelname van kinderen te bevorderen blijken niet altijd vindbaar of begrijpelijk (Van der Pal et al., 2022).
Sportdeelname heeft een positieve invloed op schoolprestaties, waardoor sportdeelname een indirect positieve invloed heeft op materiële welvaart (Boonstra & Hermens, 2011). Met een hogere opleiding wordt immers de kans op beter betaald werk vergroot. Sporten verbetert de motorische vaardigheden, zelfwaardering en vaardigheden op het gebied van zelfregulatie. Deze vaardigheden zijn nodig voor het bereiken van goede schoolresultaten (Boonstra & Hermens, 2011).
Arbeid
Vrijwilligerswerk bij een sportvereniging kan werklozen helpen vaardigheden op te doen die hen helpen bij het vinden van een baan (Van Houselt, 2015). Ook vergroot lidmaatschap van een sportvereniging of abonnement bij een sportaanbieder het sociale netwerk, wat ondersteunend kan zijn bij het vinden van werk. Echter, hoewel er diverse arbeidsre-integratie trajecten zijn waarbij sport en bewegen wordt ingezet om mensen weer te laten participeren in het arbeidsproces blijkt er geen eenduidige relatie tussen sporten en arbeidsparticipatie (Van der Pal et al., 2022). Verder onderzoek is nodig om meer inzicht te krijgen in de relatie tussen sport en arbeidsparticipatie.
Gezondheid
De relatie tussen sport en gezondheid is evident. Uit het onderzoek van Van der Pal et al. (2022), welke hier centraal staat, komt naar voren dat sporters meer tevreden zijn over hun lichamelijke gezondheid. Hun feitelijke gezondheid wordt ook verbeterd doordat sporten het risico op hart- en vaatziekten, beroerte en diabetes type 2 verminderd (Gerritsen, 2022). Ook hebben sporters meer energie. Overigens hoeft gaat het niet enkel over sporten in formeel in verenigingsverband, of via een sportaanbieder. Ook andere vormen van bewegen, zoals wandelen, fietsen en zwemmen leiden tot deze gezondheidsvoordelen (Van der Pal et al., 2022; Boonstra & Hermens, 2011).
Naast de positieve invloed die bewegen heeft op de fysieke gezondheid, hebben sporten en bewegen ook een positieve invloed op de mentale gezondheid (Ooms et al., 2020). Zo verminderen sporten en bewegen symptomen bij mensen met een depressie, nemen angstgevoelens en stress af en neemt het geloof in eigen kunnen en zelfvertrouwen toe. Sporten en bewegen verhogen daarnaast de levensverwachting en ervaren gezondheid (Van der Pal et al., 2022).
Samenleving
Ongeveer een op de vijf volwassen sporters is lid van een sportvereniging. Dit maakt sporten een sociale aangelegenheid. Ook bij sporten bij een commerciële aanbieder, of zelfgeorganiseerde groep wordt gebouwd aan een sociaal netwerk. Sporten zorgt voor nieuwe vriendschappen en verbinding (Van der Pal & Koning, 2020). Echter, stopt men met de sport dan valt de bestaansreden van de vriendschap en verbinding soms weg. Naast sporten wordt binnen verenigingen ook veel vrijwilligerswerk verricht. Vrijwilligerswerk vergroot het sociaal kapitaal van de vrijwilliger. En de aanwezigheid van sportverenigingen bevordert de sociale samenhang in een wijk (Van der Pal et al., 2022).
Sporten draagt niet alleen bij aan het sociaal netwerk van de sporter zelf, maar het voorkomt ook verveling en draagt bij aan het leren van positieve normen en waarden, is een middel om status te vergaren, en zorgt voor de spanning die mensen nodig hebben. Door deze aspecten is het vermoeden dat sporten voorkomt dat anderen slachtoffer worden van criminaliteit (Van der Pal et al., 2022). Daarnaast blijkt uit een literatuurstudie van Van Reemst et al. (2013) dat zelfvertrouwen de kans op herhaald slachtofferschap verminderd. Sporten vergroot het zelfvertrouwen (Van der Pal et al., 2022) en vermindert daarmee dus de kans op herhaald slachtofferschap.
Wonen
Wordt er in een wijk veel buiten bewogen doordat bewoners buiten wandelen of fietsen, dan vergroot dat het veiligheidsgevoel in een wijk. Anders gezegd: sport in de buurt zorgt voor een openbaar straatleven en sociale contacten tussen buurtbewoners, wat het veiligheidsgevoel en de sociale cohesie in een wijk bevorderd (Boonstra & Hermens, 2011).
De afstand tot sportaccommodaties beïnvloedt de mate waarin de omgeving aantrekkelijk is om te sporten en bewegen. Net als de aanwezigheid en de omvang van recreatiegebieden in de vorm van natuur of water het bewegen van mensen bevordert. Mensen die tevreden zijn over hun woonomgeving ervaren een hogere mate van welzijn (Van der Pal et al., 2022).
Kortom
Er is een sterke verbinding tussen sport en brede welvaart. Sportverenigingen en (commerciële) sportaanbieders spelen dus een grote maatschappelijke rol. En dienen gezien te worden als publieke voorziening en beleidsdomein die serieus genomen dient te worden als men de brede welvaart wil verhogen.