Sport en arbeidsmarkt: versterkt sportparticipatie de employability?

Sport en bewegen dragen bij aan een goede gezondheid, maar de waarde van sport gaat veel verder dan alleen fysiek welzijn. Sport kan een belangrijke rol spelen in maatschappelijke participatie en arbeidsmarkttoeleiding. Zo blijven ouderen sociaal actief door vrijwilligerswerk, en biedt sport mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt de kans om vaardigheden te ontwikkelen die hen helpen bij integratie en het vinden van werk. Daarnaast fungeren sportverenigingen als plekken waar mensen werkervaring kunnen opdoen of een stageplek kunnen vinden, zowel binnen de club als via het bredere netwerk (Van Houselt, 2015). Al bijna twintig jaar wordt sport gezien als een middel om overdraagbare vaardigheden te ontwikkelen die inzetbaar zijn in verschillende levensdomeinen, waaronder de arbeidsmarkt (Gozzoli et al., 2023).

Sport en employability

Employability verwijst naar het verkrijgen en behouden van werk en vereist een combinatie van relevante vaardigheden. Naast vakspecifieke competenties zijn algemene vaardigheden zoals timemanagement, zelfmanagement, creativiteit, communicatie, betrouwbaarheid, probleemoplossing en samenwerkingsvaardigheden essentieel (Gozzoli et al., 2023).

Uit onderzoek blijkt dat sport bijdraagt aan de ontwikkeling van veel van deze vaardigheden. Sporters leren omgaan met winst en verlies, samenwerken in teams en doorzettingsvermogen tonen. Tegelijkertijd blijkt dat sportdeelname op zichzelf niet altijd voldoende is om sociale en professionele vooruitgang te boeken. De context en begeleiding spelen hierin een cruciale rol (Gozzoli et al., 2023).

Naast het ontwikkelen van vaardigheden binnen een andere sector biedt sport ook direct werkgelegenheid. Ongeveer 1,5% van de werkzame beroepsbevolking in Nederland is betaald werkzaam in de sporteconomie (CBS, 2019).

Van maatschappelijke participatie tot arbeidsmarktdeelname

Sportclubs kunnen op verschillende manieren bijdragen aan maatschappelijke en arbeidsmarktparticipatie. In het overheidsbeleid worden zes niveaus van participatie onderscheiden, waarbij de afstand tot de arbeidsmarkt centraal staat (Van Houselt, 2015):

1. Sociale activering – Sportverenigingen kunnen activiteiten aanbieden voor mensen in een sociaal isolement. Het opbouwen van een dagritme en fysieke fitheid helpt hen stap voor stap richting participatie. Het sociale aspect van samen sporten en achteraf contact met anderen kan drempels verlagen.
2. Sociale interactie – Deelnemers nemen deel aan sociale activiteiten buiten de deur, zoals meegaan naar een wedstrijd.
3. Georganiseerde deelname – Deelnemers doen actief mee aan sportactiviteiten, zoals wekelijkse sportlessen.
4. Onbetaald werk – Mensen doen ervaring op door vrijwilligerswerk of stages, bijvoorbeeld bij de sportclub.
5. Betaald werk met ondersteuning – Deelnemers stromen door naar werk met begeleiding. Sporten gaat steeds meer richting een vrijetijdsbesteding.
6. Zelfstandige arbeidsparticipatie – Deelnemers hebben betaald werk zonder extra ondersteuning. Sporten vindt plaats in hun vrije tijd.

Naast het bieden van een plek om te integreren in de maatschappij en op de arbeidsmarkt, kan het netwerk van een sportvereniging ook helpen bij het vinden van stages, werkervaringsplaatsen of een baan. Sportclubs kunnen zelf ook stagemogelijkheden aanbieden (Van Houselt, 2015).

De rol van trainers en coaches

Een belangrijke succesfactor in het benutten van sport voor employability is de rol van trainers en coaches. Zij creëren de sportomgeving en bepalen in hoeverre deelnemers zich kunnen ontwikkelen. Goede coaching kan deelnemers motiveren en hen helpen persoonlijke doelen te bereiken. Daarentegen kan een slechte coach een negatief effect hebben op de ontwikkeling en inzetbaarheid van sporters.

Veel sportprogramma’s leggen een sterke focus op technische vaardigheden, terwijl sociale vaardigheden – zoals sportiviteit, teamspirit en doorzettingsvermogen – minder expliciet aan bod komen. Dit terwijl juist deze competenties van groot belang zijn bij arbeidsmarktparticipatie (Gozzoli et al., 2023).

Aanbevelingen: sport als middel voor verhogen employability

Om sport effectief in te zetten als instrument voor employability, zijn een aantal randvoorwaarden van belang:

• Richt je op een specifieke doelgroep – Hoe kleiner de onderlinge verschillen, hoe effectiever de interventie.
• Zorg voor professionele begeleiding – Coaches en trainers moeten niet alleen technische vaardigheden overbrengen, maar ook sociale en arbeidsmarktgerichte vaardigheden integreren. Vrijwilligers hebben hierbij extra ondersteuning nodig.
• Verlaag de drempel voor deelname – Lage opstartkosten, zoals het in bruikleen geven van sportmaterialen en lage lidmaatschapskosten, vergroten de toegankelijkheid.
• Kijk verder dan sportverenigingen – Ook commerciële aanbieders (bijvoorbeeld sportscholen en maneges) en informele sportgroepen (zoals buurtteams op een basketbalveld) kunnen bijdragen aan sociale en arbeidsmarktparticipatie.

Conclusie

Sport draagt op meerdere manieren bij aan inzetbaarheid en arbeidsmarktparticipatie. Het biedt een setting waarin sociale en professionele vaardigheden ontwikkeld kunnen worden, en sportverenigingen kunnen een brug slaan tussen maatschappelijke participatie en werk. Wel is sport op zichzelf vaak niet voldoende: professionele begeleiding en een gerichte aanpak zijn essentieel om de potentie van sport als arbeidsmarktinstrument optimaal te benutten.

Meer lezen

Sport en fysieke en mentale gezondheid

Het bevorderen van de arbeidsmarktparticipatie van mensen met een arbeidsbeperking

foto van Pixabay