Hoewel we dit jaar nog kunnen genieten van een prachtige nazomer, is het academisch jaar toch alweer een dikke maand oud. Die eerste weken na de vakantie kenmerken zich onder andere doordat iedereen aan elkaar vraagt hoe zijn of haar vakantie geweest is en ik, ik doe daar vrolijk aan mee.
Eerst in de agenda kijken
Zo sprak ik rond deze tijd van het jaar eens een ondernemer met een passie voor het ontwerp van technologie voor ouderen. Via de vakantie-ervaringen kwamen we uit op zijn buurvrouw. Hij vertelde dat hij zijn buurvrouw van 79 gevraagd had of ze tijdens zijn vakantie de bloemen water kon geven. Ze moest eerst even in haar agenda kijken. Na een kleine aarzeling besloot ze dat het wel moest gaan lukken. Ze was dan namelijk net terug van vakantie in Tsjechië en ging pas drie weken later voor een lang weekend naar Wenen. Haar eigen tuin vroeg ook veel aandacht, maar die verzorgde ze meestal ‘s ochtends als het nog niet zo warm was.
Vooroordelen over ouderen
Het is opvallend hoe hardnekkig bepaalde vooroordelen over ouderen soms kunnen zijn. Een daarvan is dat ouderen alle tijd van de wereld hebben en dus eigenlijk niet zoveel te doen hebben. Deze buurvrouw liet zien dat dat niet het geval is. Ze leidt juist een actief en rijk leven. Dat soort voorbeelden zijn er legio.
Zo ging ik ooit een tijdje naar een buitenlandse universiteit en verhuurde intussen mijn huis aan een emeritus hoogleraar – hardhorend, grijs en bijzonder goedlachs – die juist een aantal maanden aan mijn universiteit kwam doceren. Hij had er al een heel programma in Europa op zitten, maar na zijn gastdocentschap had hij nog een paar dingen gepland: een tocht van een paar weken op een Vespa door Toscane en daarna nog naar zijn dochter in Portugal. En daarna weer doceren, in Australië.
Pensionering is de indian summer van het leven
Pensionering is de indian summer van het leven. En die nazomer wordt gelukkig door heel veel mensen volop geleefd! Wie geniet van een mooie september- of oktoberdag zit niet te wachten op iemand die zegt dat het flink kan stormen of lelijk en grijs kan zijn in de herfst. Dat is een les die veel gerontechnologen – de ingenieurs die zich bezighouden met techniek voor ouderen – nog niet geleerd lijken te hebben.
Technologie voor ouderen heeft de uitstraling van een steunkous
Deze gerontechnologen gaan vaak op zoek naar een gebrek – fysiek, cognitief, of sociaal – dat met techniek verholpen kan worden. Technologieën voor ouderen zijn daarmee eigenlijk altijd hulpmiddelen en zo zien ze er ook uit. Onder gerontechnologen is er te weinig oog voor design. De stijl is vaak functioneel met de uitstraling van een steunkous. Impliciet sturen de gerontechnologen daarmee ook de boodschap de wereld in dat oud worden te maken heeft met ziekte, zwakte, aftakeling, gebrek en ellende. Technologie voor ouderen is maar zelden mooi of leuk, laat staan hip of trendy. Daarmee sluit het helemaal niet aan op de belevingswereld van de oudere van vandaag. De gerontechnologen verdedigen zich dan door te zeggen dat hun techniek voor de ‘oude ouderen’ is en niet de ‘jonge ouderen’, maar zelfs de ‘oude oudere’ die wel bepaalde ‘gebreken’ heeft, ziet zichzelf niet als oud, maar kijkt vaak juist naar de positieve dingen die het leven nog te bieden heeft.
De oudere heft het glas op zijn indian summer
Om in de beeldspraak van de Indian summer te blijven: ouderen richten zich op de periodes van zon tussen de buien door. Natuurlijk wordt het een keer winter, dat weten we allemaal. Het gaat regenen en het wordt donker. Maar wie wil daar aan denken als je op 22 september met korte mouwen op een terrasje in de zon zit? De oudere denkt daar niet aan, maar heft het glas op zijn indian summer. En dat glas is nadrukkelijk halfvol.